Δρος Αντιγόνης Συρίγου Παπαβασιλείου – Παιδονευρολόγος / Επικεφαλής Νευρολογικού Τμήματος, ΙΑΣΩ Παίδων, Αθήνα
Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΥΠΕΡΒΟΛΙΚΗΣ ΧΡΗΣΗΣ ΤΩΝ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΩΝ ΜΕΣΩΝ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΣΕ ΒΑΣΙΚΕΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ ΤΟΥ ΝΕΥΡΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΠΑΙΔΙΩΝ ΚΑΙ ΕΦΗΒΩΝ
Δρ Αντιγόνη Παπαβασιλείου, MD, PhD, FAAP
ΠΑΙΔΟΝΕΥΡΟΛΟΓΟΣ
Επικεφαλής Νευρολογικού Τμήματος, ΙΑΣΩ Παίδων, Αθήνα
Εικόνα 1- Πηγή: <http://nycgenerationtech.com/are-kids-using-too-much-tablets-phones/>
Γιατί το συζητούμε;
ΔΙΟΤΙ από ΠΑΙΔΙΑ 8-14 ΕΤΩΝ, ποσοστό 7,6% – 9,9% ταξινομήθηκαν ως έχοντες παθολογική ενασχόληση με τα βίντεο-παιχνίδια, ενώ Ο ΜΕΣΟΣ ΝΕΟΣ 16-24 ΕΤΩΝ ΣΤΗΝ ΑΓΓΛΙΑ ΠΕΡΝΑ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΟ ΧΡΟΝΟ ΜΕ ΤΑ ΠΟΛΥΜΕΣΑ ΠΑΡΑ ΣΕ ΥΠΝΟ!!!
Αποδεικνύεται με πολλές μελέτες ότι, ο σύγχρονος τρόπος ζωής με τις ποικίλες δραστηριότητες συνοδεύεται από ελάττωση της ποσότητας και της ποιότητητας του ύπνου κατά την εφηβεία.
Οι έφηβοι το βράδυ στο σπίτι, μία ώρα πριν πάνε για ύπνο, τις μέρες του σχολείου:
Και ο ύπνος, στα νέα άτομα κυρίως, είναι σημαντικός.
Γιατί κοιμόμαστε;;;
Στον άνθρωπο και σε άλλα ζώα έχουν βρει ότι ο ύπνος παίζει κρίσιμο ρόλο για το ανοσολογικό μας σύστημα, τον μεταβολισμό, τη μνήμη, τη μάθηση και άλλες σημαντικές λειτουργίες.
Aνασκόπηση 36 μελετών παιδιών και εφήβων έδειξε ότι η χρήση ηλεκτρονικών μέσων συνδέεται σημαντικά με καθυστέρηση στον ύπνο και βραχύτερο συνολικό χρόνο ύπνου.
Διάφοροι μηχανισμοί ενοχοποιούνται για την επίδραση της χρήσης ηλεκτρονικών μέσων στον ύπνο:
- Ευθέως μεταθέτουν την ώρα του ύπνου ή άλλες δραστηριότητες που συνδέονται με καλή υγιεινή του ύπνου, π.χ. την άσκηση
- Αυξάνουν τη φυσιολογική, συναισθηματική και γνωστική εγρήγορση που παρεμβαίνουν στον ύπνο
- Η έκθεση σε έντονο φως από τηλεόραση ή οθόνη computer μπορεί να καθυστερήσει την έκκριση μελατονίνης, καθυστερώντας έτσι τον κιρκαδιανό ρυθμό
Προφανώς, έφηβοι με υπερβολική χρήση μέσων έχουν ιδιαίτερο κίνδυνο για προβλήματα ύπνου.
Ύπνος, Διαδίκτυο και άλλα Ηλεκτρονικά Μέσα
Το διαδίκτυο έχει γίνει από τα πιο σημαντικά εργαλεία της καθημερινής ζωής. Όμως, απώλεια ελέγχου της χρήσης του έχει ονομασθεί εθισμός στο διαδίκτυο και έχει αναγνωρισθεί ως μία μορφή ψυχικής διαταραχής που βρίσκεται υπό μελέτη.
Διαγνωστικά Κριτήρια της Διαταραχής αυτής ειναι παρόμοια με αυτά άλλων συμπεριφορικών εθισμών:
• Καταναγκασμός / Εμμονή
• Σημεία απόσυρσης
• Αυξανόμενη αντοχή
• Αδυναμία μείωσης ή παύσης της δραστηριότητας
• Απώλεια εξωτερικών ενδιαφερόντων
• Συνέχιση της δραστηριότητας παρά τις αρνητικές συνέπειες
• Ψεύδεται σχετικά με την έκταση της χρήσης
• Χρήση προς αποφυγή δυσθυμίας
• Βάζει σε κίνδυνο ή χάνει σχέσεις / ευκαιρίες στη ζωή λόγω των παιχνιδιών
Οι Συμπεριφορικοί Εθισμοί συνδέονται με δυσλειτουργία σε αρκετές εγκεφαλικές περιοχές συμπεριλαμβανομένων του μετωπιαίου λοβού και του ραβδωτού σώματος.
Εικόνα 2 – Πηγή: <https://ultra106five.com/brett-ryan-gaming-addiction/>
Οι φυσικές ανταμοιβές και οι εθιστικοί παράγοντες προκαλούν παρόμοια δραστηριότητα στα δίκτυα ανταμοιβής και τις διασυνδεόμενες περιοχές.
Η υπερβολική ενασχόληση με το internet καθώς και με video games αποτελούν Συμπεριφορικούς Εθισμούς που έχουν χαρακτηριστικά που προσομοιάζουν με τους εθισμούς σε ουσίες.
Τι σημαίνουν τα παραπάνω ευρήματα για τον εθισμένο στο διαδίκτυο νεο?
Ότι δυσλειτουργούν περιοχές του εγκεφάλου του με αποτέλεσμα:
- Εμφάνιση παρορμητικότητας
- Διαταραχή προσοχής
- Διαταραχή στη ρύθμιση του συναισθήματος
- Πρόβλημα στα εκτελεστικά δίκτυα
Παρά ταύτα, εκτίθενται αλόγιστα στα πολυμέσα ακόμη και οι πιο ευαίσθητοι πληθυσμοί, δηλαδή, έφηβοι, παιδιά, ακόμη και βρέφη!!
Σημειώνουμε ότι η ανάπτυξη του εγκεφάλου είναι μια πολύπλοκη και αυστηρά καθορισμένη διαδικασία, η οποία περιλαμβάνει διάφορα στάδια, που είτε βρίσκονται σε συνέχεια είτε βαίνουν παράλληλα.
Η διαδικασία αυτή ξεκινά κατά την εμβρυϊκή ζωή και συνεχίζεται για αρκετά χρόνια μετά τη γέννηση.
Η επίδραση κάποιου βλαπτικού παράγοντα κατά τη διάρκεια της ανάπτυξης του εγκεφάλου, κινητοποιεί μια αλληλουχία μεταβολών σε μοριακό, ιστικό και κυτταρικό επίπεδο, με συνέπεια την εμφάνιση διαταραχών στη δομή και τη λειτουργία του εγκεφαλικού παρεγχύματος.
Το σύνολο των διαταραχών αυτών περιγράφονται ως νευροαναπτυξιακές διαταραχές.
Η εξέλιξη επομένως της συμπεριφοράς εξαρτάται όχι μόνον από την γενετικά καθορισμένη ανάπτυξη του εγκεφάλου, αλλά και από εξωτερικά ερεθίσματα, τα οποία μεταβάλλουν τη νευρωνική δραστηριότητα και τη δομή του εγκεφάλου, επιδρώντας στη κατανομή και τη λειτουργία των συνάψεων.
Εικόνα 3 – Πηγή: <http://www.allthingshuman.net/ways-save-brain-sugar/>
Είναι λάθος να θεωρούμε ότι το σημερινό παιδί μπορεί να διαχειρισθεί τα ψηφιακά μέσα επειδή είναι τόσο εύκολο από τεχνική άποψη να χειρισθεί τον Η/Υ ή το κινητό.
Ο εγκέφαλος πρέπει να είναι ώριμος για να ελέγξει συνειδητά τη χρήση των ψηφιακών μέσων.
Γι αυτό, είναι σοφότερο να μη χρησιμοποιούνται ηλεκτρονικά μέσα στο νηπιαγωγείο και δημοτικό σχολείο.
Για 2 λόγους:
- Ο παιδικός εγκέφαλος χρειάζεται κίνηση για να προγραμματίσει την εμπειρία στο χώρο. Και όχι να είναι καθηλωμένο το παιδί μπροστά σε μία οθόνη.
- Μη εμφανείς κίνδυνοι για τον εγκέφαλο του παιδιού προκύπτουν από τις επιδράσεις στο κύκλωμα ανταμοιβής που συμμετέχει στους εθισμούς από ουσίες.
Τα παιδιά δεν έχουν μηχανισμό αυτοελέγχου.
Μόνον από την εφηβεία και μετά ο μετωπιαίος λοβός που προοδευτικά ωριμάζει μπορεί να συνεργασθεί με το μεταιχμιακό σύστημα και ελεγχόμενα να διαχειρισθεί τα ψηφιακά μέσα.
Εικόνα 4 – Πηγή: <https://www.babyeffect.net/2017/03/19/575/>
Τα παιδιά δεν έχουν μηχανισμό αυτοελέγχου.
Μόνον από την εφηβεία και μετά ο μετωπιαίος λοβός που προοδευτικά ωριμάζει μπορεί να συνεργασθεί με το μεταιχμιακό σύστημα και ελεγχόμενα να διαχειρισθεί τα ψηφιακά μέσα.
ΕΠΙΠΛΕΟΝ:
-
ΟΙ ΓΟΝΕΙΣ ΕΧΟΥΝ ΔΥΝΑΜΗ, ΑΡΚΕΙ ΝΑ ΤΗΝ ΑΣΚΟΥΝ ΣΩΣΤΑ
Η ΕΠΙΒΛΕΨΗ ΚΑΙ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ ΤΗΣ ΧΡΗΣΗΣ ΤΩΝ ΠΟΛΥΜΕΣΩΝ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΓΟΝΕΙΣ ΕΙΝΑΙ ΜΕΙΖΩΝ ΑΝΑΣΤΑΛΤΙΚΟΣ ΠΑΡΑΓΩΝ ΓΙΑ ΤΟΝ ΕΘΙΣΜΟ ΣΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ.
- Η ΦΥΣΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΕΙ!!!
ΥΠΑΡΧΕΙ ΑΡΝΗΤΙΚΗ ΣΥΣΧΕΤΙΣΗ ΑΝΑΜΕΣΑ ΣΤΟ ΕΠΙΠΕΔΟ ΦΥΣΙΚΗΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΚΗΣ ΧΡΗΣΗΣ ΤΟΥ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟΥ. - ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΕΧΟΥΝ ΤΟΥΣ ΓΟΝΕΙΣ ΩΣ ΠΡΟΤΥΠΟ
Η ΥΠΕΡΒΟΛΙΚΗ ΧΡΗΣΗ ΕΚ ΜΕΡΟΥΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΤΩΝ ΠΟΛΥΜΕΣΩΝ ΘΕΤΕΙ ΤΟ ΠΑΙΔΙ ΣΕ ΑΝΤΙΣΤΟΙΧΟ ΚΙΝΔΥΝΟ.
Το 2000 μιλούσαν για 2 ώρες ημερησίως. Σήμερα, αυτή η έκθεση θεωρείται υπερβολική.
Από τη προεφηβική ηλικία πρέπει να μπουν τα όρια για περιστασιακή και περιορισμένη χρήση των πολυμέσων για τη προστασία των παιδιών μας.
Η τακτική αυτή θα προστατεύσει το παιδί καλύτερα και στη διάρκεια της εφηβείας του.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΑΝΑΦΟΡΕΣ:
Leeman, R. F., & Potenza, M. N. (2013). A Targeted Review of the Neurobiology and Genetics of Behavioural Addictions: An Emerging Area of Research. The Canadian Journal of Psychiatry, 58(5), 260–273. DOI: 10.1177/070674371305800503
Petry, N. M., Rehbein, F., Ko, C.-H., & O’Brien, C. P. (2015). Internet Gaming Disorder in the DSM-5. Current Psychiatry Reports, 17(9). DOI: 10.1007/s11920-015-0610-0
Sigman, A. (2014). Virtually addicted: why general practice must now confront screen dependency. British Journal of General Practice, 64(629), 610–611. DOI: http://doi.org/10.3399/bjgp14X682597