Τα 10 πλαστικά προϊόντα μιας χρήσης που καταργούνται το 2021 (Οδηγία 2019/904/ΕΕ)
Άρθρο του Κυριάκου Σιακαλλή, Λειτουργού Ανάπτυξης και Διαχείρισης Προγραμμάτων του Γραφείου Επιτρόπου Περιβάλλοντος
Με βάση την Ευρωπαϊκή Οδηγία (2019/904/ΕΕ), που μπορείτε να βρείτε στο <https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EL/TXT/PDF/?uri=OJ:L:2019:155:FULL&from=EL>, από τις 3 Ιουλίου 2021 απαγορεύεται η διάθεση στην αγορά 10 πλαστικών προϊόντων μιας χρήσης με στόχο την αντιμετώπιση της περιβαλλοντικής ρύπανσης. Η ανάγκη να ληφθούν επειγόντως όλα τα απαιτούμενα μέτρα, ώστε να σταματήσει η ρύπανση των θαλασσών μας από τα πλαστικά, αποτελεί καίριο στοιχείο του σχεδίου δράσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης στη στρατηγική της για τις πλαστικές ύλες, με σκοπό την αντιμετώπιση της αλόγιστης και επιζήμιας χρήσης πλαστικών απορριμμάτων και τη στήριξη του οράματος για έναν έξυπνο, καινοτόμο και βιώσιμο κλάδο πλαστικών.

Πηγή εικόνας: https://fillplas.com/single-use-plastics-in-daily-life/
Με βάση Ευρωπαϊκές και Εθνικές μελέτες (Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ΕΛ.ΚΕ.Θ.Ε.), το 80 – 85% των απορριμμάτων που συναντάμε στις παραλίες αποτελούνται από πλαστικά. Το δε, 50% του συνόλου των πλαστικών, αντιστοιχεί σε πλαστικά αντικείμενα μιας χρήσης με το 27% των οποίων να είναι είδη αλιείας. Λόγω της σύνθεσής τους, τα είδη αυτά δεν βιοαποδομούνται και αποτελούν ένα τεράστιο κίνδυνο για τα θαλάσσια οικοσυστήματα, τη βιοποικιλότητα και την ανθρώπινη υγεία, ενώ παράλληλα αρνητικές επιπτώσεις έχουμε και σε δραστηριότητες όπως ο Τουρισμός, η Αλιεία και η Ναυτιλία με το κόστος από τις εν λόγω επιπτώσεις να κυμαίνεται μεταξύ 259-695 εκατομμυρίων ετησίως. Εκτός από τις οικονομικές επιπτώσεις, υπάρχει και μια μεγάλη αρνητική επίπτωση στα θαλάσσια οικοσυστήματα, αλλά και στη θαλάσσια ζωή, αφού η κατάποση πλαστικών από τα θαλάσσια είδη στις περισσότερες των περιπτώσεων μεταφέρεται στον άνθρωπο όπως και η παγίδευση χελωνών και πτηνών σε δίκτυα και σχοινιά, και μειώνει αισθητά την ικανότητα επιβίωσης αυτών των ειδών.
Τα 10 πλαστικά προϊόντα που καταργούνται είναι:
- Μπατονέτες με πλαστικό στέλεχος (με εξαίρεση αυτές που εμπίπτουν στον ιατροτεχνολογικό εξοπλισμό).
- Μαχαιροπήρουνα (πιρούνια, μαχαίρια, κουτάλια, ράβδοι φαγητού-chopsticks).
- Πιάτα.
- Καλαμάκια (με εξαίρεση αυτά που εμπίπτουν στον ιατροτεχνολογικό εξοπλισμό).
- Αναδευτήρες ποτών.
- Ράβδοι που προσαρτώνται και στηρίζουν μπαλόνια, εκτός από μπαλόνια για βιομηχανία ή άλλεςεπαγγελματικές χρήσεις και δεν διανέμονται στους καταναλωτές, συμπεριλαμβανομένων και των μηχανισμών για τέτοιες ράβδους.
- Περιέκτες τροφίμων κατασκευασμένοι από διογκωμένο πολυστυρένιο. Δοχεία όπως κουτιά με ή χωρίς κάλυμμα, εντός των οποίων τοποθετούνται τρόφιμα τα οποία:
- Προορίζονται για άμεση κατανάλωση είτε επιτόπου είτε εκτός του καταστήματος.
- Συνήθως καταναλώνονται από το δοχείο και
- είναι έτοιμα για κατανάλωση χωρίς περαιτέρω προετοιμασία π.χ. μαγείρεμα, βράσιμο ή ζέσταμα. Συμπεριλαμβάνονται και οι περιέκτες που χρησιμοποιούνται για γεύματα ταχυφαγείων ή άλλα γεύματα έτοιμα προς άμεση κατανάλωση, εκτός από περιέκτες ποτών, πιάτα, πακέτα και περιτυλίγματα που περιέχουν τρόφιμα.
- Περιέκτες ποτών από διογκωμένο πολυστυρένιο και τα καπάκια και καλύμματα τους.
- Κυπελάκια από διογκωμένο πολυστυρένιο και τα καπάκια και καλύμματα τους.
- Προϊόντα που κατασκευάζονται από οξοδιασπώμενη πλαστική ύλη (είτε είναι μίας χρήσης, είτε όχι).
Η κοινωνία απαιτεί όπως ληφθούν όλα τα απαιτούμενα μέτρα ώστε να αποτραπεί η ρύπανση από τα πλαστικά και να διαφυλαχθεί η υγεία των πολιτών, να προστατευθεί το φυσικό μας περιβάλλον και παράλληλα να προωθηθεί μια πιο βιώσιμη παραγωγή και κατανάλωση από όλους. Στόχος της απαγόρευσης είναι η μείωση της κατανάλωσης σε πλαστικά ποτήρια και πλαστικούς περιέκτες τροφίμων κατά 30% μέχρι το 2024 και κατά 60% μέχρι το 2026. Στο πλαίσιο αυτό προβλέπεται ο επανασχεδιασμός των προϊόντων με βάση τις προδιαγραφές που ορίζει η νομοθεσία, ενώ τίθεται υποχρεωτικός στόχος χωριστής συλλογής των πλαστικών μπουκαλιών κατά 77% το 2025 και κατά 90% το 2029. Επιπλέον όλα τα καπάκια θα πρέπει να είναι προσαρτημένα στα μπουκάλια τους μέχρι το 2024, ενώ τα πλαστικά μπουκάλια θα πρέπει να κατασκευάζονται από 25% ανακυκλωμένο περιεχόμενο το 2025 και από 35% αντίστοιχα το 2030.
Η Οδηγία (2019/904/ΕΕ) ακολουθεί μια παρόμοια προσέγγιση με την οδηγία του 2015 για τις πλαστικές σακούλες, η οποία συνέβαλε στην άμεση αλλαγή συμπεριφοράς και κουλτούρας των καταναλωτών. Με την εφαρμογή των νέων μέτρων αναμένεται να επιφέρουν σημαντικά οικονομικά αλλά κυρίως περιβαλλοντικά οφέλη όπως:
- Αποφυγή εκπομπών 3,4 εκατομμυρίων τόνων ισοδυνάμου CO2.
- Αποφυγή περιβαλλοντικών ζημιών κόστους 22 δισ. ευρώ έως το 2030·
- Παροχή δυνατότητας στους καταναλωτές να εξοικονομήσουν, σύμφωνα με εκτιμήσεις, 6,5 δισ. ευρώ.
Κυριάκος Σιακαλλής
Λειτουργός Ανάπτυξης και Διαχείρισης Προγραμμάτων
Γραφείου Επιτρόπου Περιβάλλοντος,
και μέλος της Εθνικής Επιτροπής «Περιβάλλον και Υγεία του Παιδιού»