Εθνική Επιτροπή “Περιβάλλον και Υγεία του Παιδιού”
ΔΕΛΤΙΟΝ ΤΥΠΟΥ

21 Δεκεμβρίου 2020

ΘΕΜΑ: Η Εθνική Επιτροπή “Περιβάλλον και Υγεία του Παιδιού” ανησυχεί και προειδοποιεί για τους κινδύνους στην υγεία των παιδιών της ενορίας Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης στο Δάλι, που εγκυμονεί η συστηματική έκθεσή τους σε επιβλαβείς ουσίες

Επιστημονικά δεδομένα για τις πιθανές επιπτώσεις στην υγεία των παιδιών από την συστηματική έκθεση στις εκπομπές εργοστασίων ασφαλτικού σκυροδέματος

Οι μονάδες παραγωγής ασφαλτικού σκυροδέματος στα διάφορα στάδια της επεξεργασίας του υλικού απελευθερώνουν ρύπους στην ατμόσφαιρα, όπως αιωρούμενα σωματίδια (particulate matter, PMs), πολυκυκλικούς αρωματικούς υδρογονάνθρακες (polycyclic aromatic hydrocarbons, PAH), διοξείδιο του θείου (SO2), μονοξείδιο του άνθρακα (CO), οξείδια του αζώτου (NOx), πτητικές οργανικές ενώσεις (volatile organic compounds, VOCs) και μέταλλα. Οι εργαζόμενοι στις μονάδες, αλλά και οι κάτοικοι των γύρω περιοχών πιθανώς να εκτίθενται σε μεγάλες συγκεντρώσεις των ουσιών αυτών, οι οποίες εισέρχονται στην κυκλοφορία μέσω της εισπνοής, ή/και μέσω της απορρόφησης από το δέρμα στις εκτεθειμένες επιφάνειες (1).

Μεγάλος αριθμός επιστημονικών μελετών έχει καταδείξει επιπτώσεις αυτών των ουσιών στην υγεία, και μάλιστα σε ευάλωτους πληθυσμούς, στους οποίους συγκαταλέγονται τα βρέφη και τα παιδιά. Βραχεία έκθεση στις παραπάνω ουσίες προκαλεί ερεθισμό των ματιών, ερεθισμό του φάρυγγα, βήχα, δύσπνοια και κεφαλαλγία (2). Η μακροχρόνια έκθεση σε υψηλά επίπεδα συσχετίζεται με προβλήματα από το αναπνευστικό σύστημα (3). Συγκεκριμένα στα παιδιά έχει παρατηρηθεί αυξημένη εμφάνιση άσθματος και συχνότερες ασθματικές κρίσεις (4, 5). Επιπλέον, έχει βρεθεί ότι τα παιδιά που μεγαλώνουν σε ένα τέτοιο περιβάλλον παρουσιάζουν χαμηλότερη αναπνευστική λειτουργία σε σχέση με τους συνομηλίκους τους (6), γεγονός που αποτελεί παράγοντα κινδύνου για μελλοντικές αναπνευστικές διαταραχές.

Ιδιαιτέρως ανησυχητικά είναι τα στοιχεία που έχουν δημοσιευθεί σχετικά με τις επιπτώσεις στο νευρικό σύστημα στην παιδική ηλικία (7, 8). Η ατμοσφαιρική ρύπανση από τους παραπάνω παράγοντες έχει ενοχοποιηθεί για αυξημένα ποσοστά νευροσυμπεριφορικών διαταραχών, γνωστικών δυσλειτουργιών και μειωμένης σχολικής επίδοσης (9, 10). Επιπλέον, έχει συσχετισθεί με συχνότερες εκδηλώσεις νευροαναπτυξιακών διαταραχών (διαταραχές στο φάσμα του αυτισμού, διαταραχή ελλειμματικής προσοχής και υπερκινητικότητας) (11-14).

Πειραματικές μελέτες έχουν καταδείξει την τοξική επίδραση των ατμοσφαιρικών ρύπων στο γενετικό υλικό (15-17), επιφέροντας αλλαγές οι οποίες ευνοούν την εκδήλωση καρκίνου. Τα στοιχεία αυτά έρχονται να επιβεβαιώσουν επιδημιολογικές μελέτες που ενοχοποιούν τις παραπάνω ουσίες για καρκινογένεση (16, 19). Οι περισσότερες μελέτες έχουν βασιστεί σε ενήλικες πληθυσμούς, και αφορούν αυξημένη συχνότητα σε καρκίνο των πνευμόνων (20, 21) και της ουροδόχου κύστης (22). Λιγότερο συχνά έχουν αναφερθεί καρκίνος του μαστού, λευχαιμίες και λεμφώματα (23, 24). Οι μελέτες που συνδέουν τους ατμοσφαιρικούς ρύπους με εμφάνιση καρκίνου στην παιδική ηλικία είναι λίγες. Τα μέχρι τώρα επιδημιολογικά στοιχεία καταδεικνύουν μια συσχέτιση με λευχαιμίες στην παιδική ηλικία (25-27), χρειάζονται όμως περαιτέρω έρευνες για να επιβεβαιώσουν αυτή τη συσχέτιση (16). Λαμβάνοντας υπόψη ότι τα παιδιά βρίσκονται σε φάση ανάπτυξης, καθώς και ότι η μακροχρόνια έκθεση πιθανώς να δρα αθροιστικά στην εμφάνιση γενετικών αλλαγών (17), είναι πολύ πιθανό η έκθεση σε ατμοσφαιρικούς ρύπους στην παιδική ηλικία να ευνοεί τη μελλοντική εμφάνιση καρκίνου στην ενήλικη ζωή.

Σημαντικά επίσης είναι τα στοιχεία σχετικά με την ενδομήτρια έκθεση στις παραπάνω ουσίες. Αυξημένα επίπεδα των ουσιών αυτών έχουν συσχετισθεί με πρόωρους τοκετούς, με χαμηλό βάρος γέννησης, αλλά και με αυξημένη βρεφική θνησιμότητα (28, 29). Σημαντική φαίνεται
να είναι η επίπτωση στην ανάπτυξη των πνευμόνων, καθώς παιδιά που εκτέθηκαν ως έμβρυα στις συγκεκριμένες ουσίες εμφάνισαν συχνότερα αναπνευστικά προβλημάτων στα πρώτα χρόνια της ζωής (30-32). Πρόσφατες μελέτες κατέδειξαν επιπλέον την επίπτωση της ενδομήτριας έκθεσης στην ανάπτυξη του νευρικού (33) και του ανοσοποιητικού συστήματος των νεογνών (34).

Λαμβάνοντας υπόψη τα παραπάνω επιστημονικά δεδομένα, η συστηματική έκθεση των παιδιών στις πιο πάνω ουσίες πιθανώς να ενέχει κινδύνους καρκινογένεσης, νευροτοξικότητας και διαταραχών στην ανάπτυξη του αναπνευστικού συστήματος και γι’ αυτό πρέπει να αποφεύγεται.

Πηνελόπη Αναγνωστοπούλου, MD, PhD
Παιδίατρος-Παιδοπνευμονολόγος
Λέκτορας Παιδιατρικής, Ιατρική Σχολή Πανεπιστημίου Κύπρου
Μέλος της Εθνικής Επιτροπής “Περιβάλλον και Υγεία του Παιδιού”
anagnostopoulou.pinelopi@ucy.ac.cy

ΕΠΙΛΕΓΜΕΝΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

(1) US Environmental Protection Agency, Hot Mix Asphalt Plants Emission Assessment Report, Office of Air Quality Planning and Standards, Editor. 2000:
Research Triangle Park, NC
(2) https://www.who.int/ipcs/publications/cicad/en/cicad59.pdf
(3) Requia, W.J., et al., Global Association of Air Pollution and Cardiorespiratory Diseases: A Systematic Review, Meta-Analysis, and Investigation of
Modifier Variables. Am J Public Health, 2017: p. e1-e8. 44.
(4) Orellano P., et al. Effect of outdoor air pollution on asthma exacerbations in children and adults: Systematic review and multilevel meta-analysis. PLoS
One. 2017 Mar 20;12(3):e0174050.
(5) Mazenq J, et al. Air pollution and children’s asthma-related emergency hospital visits in southeastern France. Eur J Pediatr. 2017 Jun;176(6):705-711.
(6) Gauderman WJ, et al. Association of improved air quality with lung development in children. N Engl J Med. 2015 Mar 5;372(10):905-13.
(7) Xu, X., S.U. Ha, and R. Basnet, A Review of Epidemiological Research on Adverse Neurological Effects of Exposure to Ambient Air Pollution. Front Public
Health, 2016. 4: p. 157. 47.
(8) Heusinkveld, H.J., et al., Neurodegenerative and neurological disorders by small inhaled particles. Neurotoxicology, 2016. 56: p. 94-106.
(9) Newman NC, et al. Traffic-related air pollution exposure in the first year of life and behavioral scores at 7 years of age. Environ Health Perspect (2013)
121:731–6.
(10) Gong T, et al. Exposure to air pollution from traffic and neurodevelopmental disorders in Swedish twins. Twin Res Hum Genet (2014) 17:553–62.
(11) Windham GC, et al. Autism spectrum disorders in relation to distribution of hazardous air pollutants in the San Francisco Bay Area. Environ Health
Perspect (2006) 114:1438–44
(12) Volk HE, et al. Traffic-related air pollution, particulate matter, and autism. JAMA Psychiatry (2013) 70:71–7.
(13) Siddique S, Banerjee M, Ray MR, Lahiri T. Attention-deficit hyperactivity disorder in children chronically exposed to high level of vehicular pollution.
Eur J Pediatr (2011) 170:923–9.
(14) Talbott EO, Arena VC, Rager JR, Clougherty JE, Michanowicz DR, Sharma RK, et al. Fine particulate matter and the risk of autism spectrum disorder.
Environ Res (2015) 140:414–20.
(15) US Department of Health and Human Services. Toxic Substances Portal. [cited 2019; Available from:
https://www.atsdr.cdc.gov/substances/indexAZ.asp#B.
(16) International Agency for Research on Cancer, IARC Monographs on the evaluation of carcinogenic risks to humans, Outdoor air pollution, Volume 109
(2016). Available from: https://publications.iarc.fr/Book-And-Report-Series/Iarc-Monographs-On-The-Identification-Of-Carcinogenic-Hazards-To-
Humans/Outdoor-Air-Pollution-2015
(17) Rider CF, Carlsten C. Air pollution and DNA methylation: effects of exposure in humans. Clin Epigenetics. 2019 Sep 3;11(1):131.
(18) Santibáñez-Andrade M, et al. Deciphering the Code between Air Pollution and Disease: The Effect of Particulate Matter on Cancer Hallmarks. Int J Mol
Sci. 2019 Dec 24;21(1):136.
(19) Turner MC, et al. Ambient Air Pollution and Cancer Mortality in the Cancer Prevention Study II. Environ Health Perspect. 2017 Aug 21;125(8):087013.
(20) Lepeule J, et al. Chronic exposure to fine particles and mortality: an extended follow-up of the Harvard Six Cities study from 1974 to 2009. Environ
Health Perspect. 2012 Jul;120(7):965-70.
(21) Hystad P, et al. Long-term residential exposure to air pollution and lung cancer risk. Epidemiology. 2013 Sep;24(5):762-72.
(22) Castaño-Vinyals G, Cantor KP, Malats N, Tardon A, Garcia-Closas R, Serra C, Carrato A, Rothman N, Vermeulen R, Silverman D, Dosemeci M, Kogevinas
M. Air pollution and risk of urinary bladder cancer in a case-control study in Spain. Occup Environ Med. 2008 Jan;65(1):56-60.
(23) White AJ, et al. Air Pollution, Clustering of Particulate Matter Components, and Breast Cancer in the Sister Study: A U.S.-Wide Cohort. Environ Health
Perspect. 2019 Oct;127(10):107002.
(24) Raaschou-Nielsen O, Andersen ZJ, Hvidberg M, Jensen SS, Ketzel M, Sørensen M, Hansen J, Loft S, Overvad K, Tjønneland A. Air pollution from traffic
and cancer incidence: a Danish cohort study. Environ Health. 2011 Jul 19;10:67.
(25) Langholz B, et al. Traffic density and the risk of childhood leukemia in a Los Angeles case-control study. Ann Epidemiol. 2002 Oct;12(7):482-7.
(26) Whitworth KW, Symanski E, Coker AL. Childhood lymphohematopoietic cancer incidence and hazardous air pollutants in southeast Texas, 1995-2004.
Environ Health Perspect. 2008 Nov;116(11):1576-80.
(27) Thompson JA, Carozza SE, Zhu L. Geographic risk modeling of childhood cancer relative to county-level crops, hazardous air pollutants and
population density characteristics in Texas. Environ Health. 2008 Sep 25;7:45.
(28) Lamichhane, D.K., et al., A meta-analysis of exposure to particulate matter and adverse birth outcomes. Environ Health Toxicol, 2015. 30: p.
e2015011.
(29) Li, X., et al., Association between ambient fine particulate matter and preterm birth or term low birth weight: An updated systematic review and
meta-analysis. Environ Pollut, 2017. 227: p. 596- 605.
(30) Korten I, et al. Air pollution during pregnancy and lung development in the child. Paediatr Respir Rev. 2017 Jan;21:38-46.
(31) Veras MM, et al. Before the first breath: prenatal exposures to air pollution and lung development. Cell Tissue Res. 2017 Mar;367(3):445-455.
(32) Jedrychowski WA, Perera FP, Maugeri U, Mrozek-Budzyn D, Mroz E, Klimaszewska-Rembiasz M, Flak E, Edwards S, Spengler J, Jacek R, Sowa A.
Intrauterine exposure to polycyclic aromatic hydrocarbons, fine particulate matter and early wheeze. Prospective birth cohort study in 4-year olds.
Pediatr Allergy Immunol. 2010 Jun;21(4 Pt 2):e723-32.
(33) Edwards SC, Jedrychowski W, Butscher M, Camann D, Kieltyka A, Mroz E, Flak E, Li Z, Wang S, Rauh V, Perera F. Prenatal exposure to airborne
polycyclic aromatic hydrocarbons and children’s intelligence at 5 years of age in a prospective cohort study in Poland. Environ Health Perspect. 2010
Sep;118(9):1326-31.
(34) Latzin P, et al. Exposure to moderate air pollution during late pregnancy and cord blood cytokine secretion in healthy neonates. PLoS One.
2011;6(8):e23130.